📍 Hoekom dáár, noord van Graskop?
Laat ek jou vra: As jy 'n monument moes oprig om dapperheid, geloof, opoffering en kultuur in een plek vas te vang, waar sou jy dit sit? Op 'n verkeersirkel in Centurion? Of dalk op ‘n grasperk langs die N1? Nee. Jy soek ‘n plek wat eerlik voel. Stil. Amper eensamig, maar met ‘n diepte wat jy nie heeltemal kan beskryf nie.
Dís presies wat jy kry noord van Graskop.
Dis nie ‘n toevallige keuse nie. Hierdie plek was meer as net ‘n oorgangsplek vir die Voortrekkers. Dit was ‘n terrein van besluitneming, van kamp opslaan met min middele, van gebede tussen doringbome, en van die eerste Christelike dienste op nuwe grond. Die natuur was nie ‘n dekor nie - dit was ‘n toets.
En soos alle monumente, wys hierdie een terug na mense wat daardie toets geslaag het.
👣 Wie was Trichardt en Potgieter – en hoekom is húlle saam?
Die name op die monument is nie daar bloot omdat hulle ou Afrikaanse vanne gehad het nie. Hendrik Potgieter en Louis Trichardt was leiers, ja, maar nie op dieselfde manier nie. Potgieter, met sy waaksaamheid en militêre sin, het sy mense gelei soos 'n skaapwagter in onbekende veld. Trichardt, meer romanties, meer avontuurlik, het voorgetrek met geloof en vuur in die oë.
En tog, al het hul paaie soms verskil, het hulle op ‘n manier dieselfde pad geloop. Nie letterlik nie - maar in hul begeerte om ‘n volk vry van Britse onderdrukking te sien. Vry om te aanbid, om hul eie wette te skryf, en om die grond met hul kinders se name in te rig.
Daarom is hulle name saam. Want dit was nie een man se monument nie. Dit was ‘n era se monument.
🏞️ Die simboliek van die plek self
Die bosveld rondom die monument is ru. Die pad daarheen, as jy dit waag, was nie geteer nie. Dis die tipe plek waar ‘n windpomp met ‘n stukkende lem jou groet, waar ‘n swart arend in die verte sirkel. Hier, bo Graskop, daal die landskap af na Laeveld en klim weer op met mistigheid en denne. Dit ís die plek waar die Voortrekker se ossewa gestruikel het, waar die vure van laataandbespreking oor die toekoms geprut het.
Om hier 'n monument te plaas, is nie net 'n geografiese besluit nie. Dis 'n simboliese een. Jy plaas 'n herinnering op 'n plek waar mense nog moet kies om dit te besoek. Jy moet daar wíl wees. En dit sê iets. Dis nie net 'n erfenis nie - dis 'n uitnodiging.
🧱 Hoe het die monument self ontstaan?
Volgens oorlewering is die monument in die 1976’s opgerig deur 'n groep kultuuraktiviste (Rapportryers).
Wat ons weet: dit was ‘n tyd toe Suid-Afrikaners weer hul wortels moes herontdek.
Op die gedenkplaat is daar ‘n eenvoudige inskripsie.
✝️ Die waardes wat hier vasgelê is
Wat leer 'n jongmens as jy hom hier bring? Wel, jy kan begin met geloof. Hierdie manne het met gebede gelei, nie met parades nie. Hulle het nie net 'n pad na fisieke vryheid gesoek nie, maar ook 'n vryheid van geloof. Jy leer van vasbyt - nie die gemaklike soort nie, maar die soort wat jou laat aanbid op ‘n miervreterklip omdat daar nie 'n kerk is nie.
Dan is daar die idee van diens. Nie net diens aan jou gesin of volk nie, maar diens aan ‘n idee. Diens aan ‘n toekoms wat jy dalk nooit sou sien nie, maar waarin jy geglo het. En jy leer van nederigheid – want niemand het hulself ‘n standbeeld laat bou nie.
🧒 Wat maak jy met so ‘n plek vandag?
Jy vat ‘n Voortrekkerkommando. ‘n Tienergroep. Jou gesin. En jy laat hulle stil word. Jy vra hulle: “Wie het julle hierheen gebring?” Jy lees die name. Jy bid. Jy skryf jou eie naam op ‘n papiertjie, vou dit op, sit dit onder ‘n klippie en sê: “Ek onthou.”
Skole kan hierheen kom en ‘n dagprogram ontwikkel:
-
🌳 Kennis van Voortrekker-roetes
-
✍️ Skryf van dagboekinskrywings asof jy ‘n jong trekkerkind was
-
🎭 Uitbeeldings van families in waens
-
🔥 ‘n Veldbyeenkoms met liedere van ouds
Voortrekkers kan dit koppel aan werkboekinhoud oor erfenis, kultuur en geloof. Dis meer as ‘n uitstappie - dis ‘n pelgrimstog.
🌸 En Tant Koekie?
Tant Koekie is nie ’n historiese figuur met biografiese inligting soos Sarel Cilliers of Paul Kruger nie - maar eerder ’n simboliese en liefdevolle karakter wat in Voortrekkerkultuur, jeugkampe en Afrikaanse gesinstradisies na vore tree as ’n verpersoonliking van diensbaarheid, geloof, moederhart en kultuurbewaring.
Tant Koekie staan vir daardie tipe vrou wat:
-
altyd ’n bord kos reg het vir ander;
-
met gebed haar kinders (en ander se kinders) dra;
-
haar taal, kultuur en geloof koester sonder voorgee;
-
nie belangstel in roem nie, maar in verantwoordelikheid;
-
stil-stil strukture bou - en dit met ’n glimlag.
📚 Waar kom die naam vandaan?
-
Die naam "Tant Koekie" het oor dekades in die Afrikaanse volksmond gegroei, dikwels gebruik in kampe, gesinstonele of stories as die voorbeeld van ’n eenvoudige, maar sterk Afrikaanse vrou.
Sy is nie een spesifieke vrou nie, maar duisende vroue in een beeld - van Ouma met die rok vol meellap, tot die spanma wat by ’n kamp in die reën stoofkos aanmekaarslaan.
💬 Wat het sy “gedoen”?
Tant Koekie:
-
het jongmense leer kosmaak, bid, gasvry wees en hul taal eer;
-
het self nie nodig gehad om op ’n verhoog te staan nie - sy het lewens gevorm vanaf die kombuistafel af;
-
was daardie stem wat gesê het: "Hou moed, my kind. Dis nie die einde van die wêreld nie."
-
het kinders en jongmense gerusgestel en geloof in hul eie waarde gegee.
🕯️ In moderne Voortrekkerkonteks:
In artikels, praatjies en seremonies word Tant Koekie se naam gebruik as:
-
’n simbool van moederlike mentorskap;
-
’n getuienis van nederige diensbaarheid;
-
’n herinnering dat erfenis ook uit koekiereuke, sagte hande en ferm waardes bestaan.
🌾 Waarom moet kinders haar leer ken?
Want Tant Koekie leer ons dat nie alle helde swaarde dra nie - sommige dra voorskote. En soms, in ’n wêreld vol ego en glans, is haar tipe nederige grootheid presies wat jong mense nodig het om vastrapplek te kry in hul identiteit.
🧱 ‘n Monument is nie net klip nie
‘n Monument wat niemand besoek nie, is nie regtig ‘n monument nie. Dis ‘n vergete stukkie beton. Maar as jy kinders daarheen neem, stories vertel, Bybel lees, stilte ervaar - dan word dit weer heilig. Dan is dit nie net geskiedenis nie. Dan is dit toekoms, geloof, en karakter.
Daar is plekke wat stil bly - praat. Hierdie een is so. Jy moet net stil genoeg wees om te luister.
Raak betrokke...
Druk op die skakel en maak kontak met ons - los jou telefoon nommer in die booskap en ons maak kontak met jou.
